‘Oumuamua is een buitenaards artefact’
Door drs. Robert de Jong
In 2017 werd de astronomische wereld even opgeschud door de komeet ‘Oumuamua, die van ver kwam en heel eventjes door de binnenste delen van ons zonnestelsel scheerde. Vandaar ook de Hawaiiaanse naam die vertaald “boodschapper die van ver komt” betekent.
Nu is het op zich niet zo bijzonder dat er een nieuwe komeet ons zonnestelsel binnenkomt. Vele miljarden kometen bewegen er om het zonnestelsel op grote afstand van de Zon. Dat is ongeveer 2000 keer de afstand van de Zon naar Pluto. Eigenlijk bewegen deze kometen bijna tussen onze Zon en een andere ster. Als er een andere ster voorbij komt, kiezen er weer een groot aantal bij welke ster ze willen horen en vallen ze naar binnen. De tijdsduur om bij de ster te verschijnen ligt tussen de 3000 en 30000 jaar. Dat is afhankelijk van de beginsnelheid.
‘Oumuamua komt ook van ver, zoals al die anderen die er elk jaar weer de binnendelen van het zonnestelsel raken. ‘Oumuamua was een beetje vreemd toen, maar dat zal wel liggen aan, en dan komt er iets heel hypothetisch volgens de wetenschap. Je noemt dit een vorm van doodzwijgen. Najaar 2018 laaide de discussie opnieuw op binnen de astronomische wereld. De astrofysicus Avi Loeb van Harvard University heeft samen met Shmuel Bialy, een postdoctoraatsonderzoeker aan Harvard University, een paper in Astrophysical Journal Letters geschreven waarin zij betogen dat ‘Oumuamua niets minder was dan het eerste contact van de mensheid met een artefact van van een buitenaardse intelligentie. Ze zeggen dus niet dat het een ruimteschip was met aliens erin, maar op zijn minst een object die eigen voortstuwing kende en je hebt intelligentie nodig om zo’n object te bouwen. En daar zijn alle redenen voor.
Deze ruimtepassant had verschillende eigenschappen die een eenvoudige natuurlijke verklaring lastig maakt. De vorm van ‘Oumuamua, een soort sigaar of pannenkoek van honderd meter lang, leek in niets op bekende asteroïden of kometen. Ook de helderheid was totaal anders. ‘Oumuamua bleek minstens tien keer meer licht te weerkaatsen dan typische ruimterotsen uit ons zonnestelsel. Dit hemellichaam glimde zo hard dat het aan gepolijst metaal deed denken. Weet daarbij dat de albedo (het weerkaatsend vermogen van een oppervlak) van een asteroïde of komeet nog lager is dan het weerkaatsend vermogen van grafiet waar zwarte potloden van gemaakt worden. Maar nog meer bijzonder is dat het object, toen het voorbij de Zon dook en wegstoof, bijzonder hard versnelde. Die versnelling viel niet te verklaren door de afnemende zwaartekracht van de Zon alleen. We zien zulke versnellingen wel bij ordinaire kometen: ze ontstaan door het stuwende effect van de verdampende gassen, die wegschieten wanneer het zonlicht hun ijzige oppervlakte opwarmt. Maar rond ‘Oumuamua namen astronomen geen tekenen van dat soort stuwing waar. En tenslotte horen al deze hemelobjecten en hyperboolbaan te beschrijven. ‘Oumuamua bewoog enigszins in een L-vorm wat niet te verklaren is, ook niet als je rekening houdt met de andere planeten die in de buurt zijn.
En zo komt Avi Loeb tot de conclusie dat de merkwaardige versnelling die ‘Oumuamua maakte het gevolg is van een lichtzeil. Misschien is het wel een overblijfsel van een of andere galactische cultuur die al lang is verdwenen. Door zijn jarenlange zoektocht naar mogelijke bewijzen voor kosmische beschavingen ergens in het heelal raakte Loeb er steeds meer van overtuigd dat ‘Oumuamua zo’n bewijs was. Dit object had óns gevonden.
Ja en wetenschap is geen wetenschap als je een theorie oppert die niet te verifiëren is. In 2022 is het misschien zover. Als ‘Oumuamua één van de vele objecten zou zijn die zich op een willekeurige baan voortbeweegt, dan kun je wel schatten dat we heel binnenkort elke maand nog gemiddeld één ander dergelijk object zullen vinden, zodra de Vera C. Rubin Observatory, een spiegeltelescoop met een immense digitale camera onder constructie in Chili online gaat in 2022. Deze digitale telescoop heeft een systeem van instrumenten die de hemel structureel afspeurt, en die ook in staat is om te reageren wanneer zulke objecten naderen. Zo worden er foto’s genomen zodra ze binnenkomen, in plaats van ze achterna te zitten wanneer ze weer weggaan, want ze bewegen heel snel. Zo kunnen ook meteoren ontdekt worden van interstellaire oorsprong.
Maart 2021: Twee astrofysici van Arizona State University, Steven Desch en Alan Jackson, hebben de beschikbare informatie over ‘Oumuamua nog eens tegen het licht gehouden en komen tot een andere conclusie:
Meer lezen van drs. Robert de Jong:
Robert de Jong studeerde van 1982 tot en met 1988 Astronomie aan de Universiteit van Utrecht. Nadat hij zijn opleiding heeft voltooid neemt zijn carrière een verrassende wending. Hij kiest voor de ICT gaat werken voor het softwarebedrijf Baan. Binnen dit bedrijf, dat later zou worden overgenomen door de Amerikaanse software gigant Infor begint hij als programmeur en groeit hij door tot Senior Solution Architect. Zijn liefde en passie voor het vak Astronomie heeft hij echter nooit verloren.
In 1998 start hij samen met een aantal waarneem vrienden Sterrenvereniging Astra Alteria in Putten. Al snel neemt hij de rol van Voorzitter voor zijn rekening en in die hoedanigheid probeert hij het prachtige vak sterrenkunde voor een groter publiek toegankelijk te maken. Robert is een ‘kar trekker’ pur sang. Hij mobiliseert vrijwilligers, organiseert lezingen en waarneemavonden, stelt cursussen en lesmateriaal samen, ontwikkeld een website en ledenportaal bezoekt scholen en weet als geen ander de media te bereiken. De vereniging groeit dan ook flink onder zijn leiding en ontplooit zelfs activiteiten in Ede. In 2010 wordt Sterrenvereniging Astra Alteria, werkzaam in de regio Gelderland: Noordwest-Veluwe en Gelderse Vallei, door het bestuur van de KNWS als nieuwe erkend. Door zijn vele werkzaamheden in het buitenland is Robert de afgelopen jaren meer naar de achtergrond getreden, maar is nog steeds een ambassadeur van de vereniging.